१४/१०/२०१९

Article about a typical rickshaw used in towns for promoting an upcoming or current movie.

आठवण चित्रपटांच्या जाहीरातीची   

      शाम टॉकीज मे रोजाना चार खेल....असा आवाज लाऊड स्पीकर वर ऐकला की कान देऊन ऐकण्याचे ते दिवस होते. कारण चित्रपटांना तेंव्हा चांगले दिवस होते. नवीन चित्रपट कोणता येत आहे याची मोठी उत्कंठा असे. चित्रपट चार-चार खेळात तूफान गर्दी खेचत असत. भारतात सिनेमा 40 च्या  दशकाच्याही पूर्वीपासून आला व 90 च्या दशका पर्यन्त त्याला चांगले दिवस होते. आमचे बालपण 80 च्या  दशकातले. टेलीव्हीजनचे आगमन होण्यापूर्वीचा किंवा आगमनाचा प्रारंभ होण्याचे ते दिवस होते. काही शहरांत ते आगमन झाले सुद्धा होते. नवीन सिनेमा टॉकीज मध्ये आला की त्याची जाहीरात रिक्षा फिरवून केली जात असे. सायकल रिक्षाच्या दोन्ही बाजूस सिनेमाचे पोष्टरआत लाऊड स्पीकर मशीनरिक्षाच्या छताच्या कोपर्‍यावर एक भोंगा टांगलेला. अशी ती रिक्षा सिनेमाची जाहीरात करीत फिरत असे. या जाहीरातीचा आवाज ऐकला कीकोणता सिनेमा लागला आहे या उत्सुकतेमुळे ती जाहिरात आबालवृद्ध लक्षपूर्वक ऐकत. सिनेमाची जाहिरात करण्याची ही अशी त-हा जवळपास सर्वच शहरांत होती. तशीच ती खामगांवात सुद्धा होती. खामगांवातील रिक्षाच्या भोंग्यावर भँवरअसे लिहिलेले असे. किंबहुना आजही असते. लहानपणी भँवरम्हणजे काय ? व ते का लिहिलेले असते हे काही समजत नसे. संपूर्ण लक्ष असे ते कोणता चित्रपट लागला त्याकडे. काही मित्र तर त्या रिक्षावाल्याला थांबवून पुन्हा-पुन्हा ती जाहिरात ऐकत.कारण ती जाहीरात करणा-याचा आवाज,त्याची जाहिरात म्हणण्याची शैली होतीच तशी. अगदी खामगांवातील "अमिन सयानी" म्हटले तरी अतिशयोक्ती होणार नाही. देखना ना भुलीये , "नसीब अपना अपना" , आप भी आईये पुरे परीवार को भी साथ लाईयेही ओळ ऐकली की महिला वर्गाच्या हट्टामुळे संपूर्ण परीवार थिएटरला रवाना होत असे. बाल्कनी 5 रु तिकीट होते , परंतू ते सुद्धा महाग वाटत होते. सिनेमाची जाहिरात ध्वनीमुद्रीत केलेली असल्याने ती म्हणणारा माणूस मात्र कोणाला दिसत नसे. तो कोण ? कसा दिसतो ?, कुठे राहतो हे थिएटरवाले व अपवादात्मक काही जणांना ठाऊक होते. चित्रपटाची माहिती मिळते आहे ना मग जाहीरात कुणी का करेना ! असे

 जनतेला वाटत असे. भोंग्यावर लिहिलेले ते भँवरहे अक्षर मात्र परमनंट मेमरीतकुठेतरी स्टोअर होतेच. चित्रपटाची जाहिरात ऐकून मग थिएटर मधील पोस्टर पाहण्यासाठी मुलांचे टोळके जात असे. जाहीरातीत केवळ वायस्कोके लिएअसे का असते काही कळत नसे व कुणाला विचारायची हिम्मत सुद्धा नसे. काही मुलांची ती जाहिरात पाठ होऊन जात असे. मग प्रौढांसाठी असलेल्या चित्रपटाच्या जाहीरातीतील नको त्याशब्दांसकट काही मुले ती जाहीरात सर्वांसमोर म्हणत व त्यानंतर घरात काही क्षण  एक प्रकारची नीरवता पसरे. अनेक चित्रपट पाहिले , जाहिराती ऐकल्याचित्रपट मध्येच बंद झाला किंवा काटला की थिएटर वाल्याचे नांव घेऊन केलला उद्धार ऐकला. चित्रपट पाहण्याची ती मजा कमी होतांना सुद्धा पाहिले. पीटातले प्रेक्षक कमी झालेले पहिले. चांगला प्रसंगसंवाद याला आता शिट्ट्याटाळ्या पडत नाही.  तसे संवाद लिहिणारे लेखक नाही व "डायलॉग किंग" राजकुमार सारखे नट सुद्धा नाहीत. कालांतराने व्हिडीओ ,टीव्हीकेबल टीव्ही , संगणक ,मोबाईल आले. शोले , शहंशहा , आराधना , बॉबी इ. सारख्या चित्रपटांच्या तिकीटासाठी लांब-लांब रांगा पाहिलेली थिएटरे सुनी-सुनी दिसू लागली. पुढे परमनंट मेमरीतअसलेले भँवरम्हणजे "भँवरलाल छांंगाणी" या नावातील भँवरअसे लघुरूप आहे हे कळले. अनेकांना ते आजही माहिती नसण्याची शक्यता आहे. त्या चित्रपट जाहिराती भँवरलाल स्वत: म्हणत असत. एकदा एका निर्माणाधीन भव्य मॉल समोरून बाजारात जात होतो. त्या ठिकाणी पूर्वी मोहन टॉकीज होती. तिथेच कुठल्यातरी रिक्षावर जाहिरात सुरु होती. चित्रपटाची नव्हे तर कुठल्यातरी सेलची. त्या जाहिरातीमुळे “भँवरलिहिलेला भोंगा असलेली रिक्षा , चित्रपटाच्या जाहिराती हे सर्व एखाद्या चित्रपटातील फ्लॅशबॅक प्रमाणे डोळ्यासमोर येऊन गेले.आजही खामगांवात भँवरयांची पिढी जाहिरातीच्याच व्यवसायात आहे. चित्रपटांचे सुगीचे दिवस सरले, त्यांच्या जाहिराती करणारे भँवरलाल छांंगाणीमात्र आजही भोंग्यावर लिहिलेल्या त्यांच्याच नावातील “भँवरया शब्दामुळे तसेच त्यांच्या आवाजामुळे खामगांवकर सिनेरसिकांच्या परमनंट मेमरीतमात्र कायम आहे.

२ टिप्पण्या: