Article about theft and illegal cutting of sandal trees.

 प्राकृतिक गुण घाताचे कारण

चंदन वृक्षाला सुद्धा या जगतनियंत्याने सुवासाचा गुण प्रदान केला आहे. मात्र सुवासाचा हा गुणच त्या वृक्षाचा घात करतो. चंदन तस्कर विरप्पन याने तर पुर्वी खुप मोठ्या प्रमाणात चंदन वृक्षांची तस्करी केली होती. चंदन वृक्ष अनेक शहरात असतात , त्यांच्या चो-यांचे प्रमाण वाढतच चालले आहे.

ईश्वराने रचलेल्या या सृष्टीत “अफाट जगती जीव रज:कण” या उक्तीनुसार अब्जावधी , नानाविध जीव वास करतात. भूतलावार निराळे, जलधीत निराळे व या आसमंतात उडणारे शेकडो पक्षी, शिवाय ज्यांची मोजदाद करणे सुद्धा अशक्य आहे असे कृमी किटक, नानाविध वृक्षवल्ली यांशिवाय धरणी मातेच्या पोटातून, सागरतळातून प्राप्त होणारी खनीज संपत्ती आहेच. यापैकी अनेक जीवांवर, वस्तूंवर काही गुण वैशिष्ट्यांचे प्रदान, सौंदर्य यांची भरपूर उधळण ईश्वराने केली आहे. ज्याचे पिस भगवंताने आपल्या मुकुटात धारण केले आहे तो मयूर, फुलांमध्ये ज्या फुलाचा धन संपत्तीच्या देवीने, लक्ष्मीने आसन म्हणून केला आहे ते कमलपुष्प , हंसवाहिनी सरस्वतीचा हंस, मृग, वाघ, सिंह इ कितीतरी अशी नांवे घेता येतील. वृक्षांमध्ये चंदन वृक्ष. अशी ही काही नांवे आहेत की ज्यांच्या अंगभूत सौंदर्यामुळेच त्यांचा घात होतो. असे एक सुभाषित / श्लोक सुद्धा आहे परंतू त्याचे स्मरण तूर्तास काही झाले नाही. मोरपिसांसाठी सौंदर्यवान मोराची शिकार होते, कमळ पुष्पे सर्रास खुडली जातात , मृग , वाघ , सिह यांची त्यांच्या कातड्यासाठी व त्यांच्या अवयावांसाठी मोठ्या प्रमाणावर शिकार होत असे व आजही लपून छपून होतेच.    

    हे सर्व विषय, हा ऊहापोह आज ध्यानात येण्याचे कारण असे की, काल खामगांव शहरातील नामांकित नॅशनल हायस्कूल मधील चंदनाचे झाड काल चोरीला गेल्याचे वृत्त. काल रात्री भर वस्तीत असणा-या नॅशनल हायस्कूल मधील हे मोठे चंदनाचे झाड चोरीला गेले. त्याआधी पंचशील होमिओपॅथी कॉलेज व घाटपुरी पाण्याची टाकी परिसर येथील चंदन वृक्ष कापून नेले गेले. काही महिन्यांपूर्वी स्टेट बँकेतील भलेमोठा चंदन वृक्ष व तत्पुर्वी गजानन वायचाळ यांच्या सुटाळा येथील निवासस्थानासमोरील चंदन वृक्ष स्थानिक छोट्या विरप्पन मंडळीने चोरून नेला होता. बुलढाणा शहरात सुद्धा अनेक चंदन वृक्ष आहेत व त्यातील अनेक वृक्ष सुद्धा चोरीला गेले आहेत. कहर म्हणजे जिल्हा पोलीस अधीक्षक परीसरातील चंदन वृक्ष मागे चोरट्यांनी कापून नेला होता. चंदन वृक्षाला सुद्धा या जगतनियंत्याने सुवासाचा गुण प्रदान केला आहे. मात्र सुवासाचा हा गुणच त्या वृक्षाचा घात करतो. चंदन तस्कर विरप्पन याने तर पुर्वी खुप मोठ्या प्रमाणात चंदन वृक्षांची तस्करी केली होती. चंदन वृक्ष अनेक शहरात असतात , त्यांच्या चो-यांचे प्रमाण वाढतच चालले आहे. चंदन वृक्षाच्या खोडातील गाभा हा सुवासिक असतो व त्याचा उपयोग सुद्धा अनेक वर्षांपासून केला जातो. परंतू प्राचीन काळी आपल्या पुर्वजांना निसर्ग , वृक्षांप्रती नितांत आदर होता, ते प्राणी, पक्षी, वृक्ष यांना पूजत त्यांचा मान राखत. वृक्ष खुप जुना झाला , त्याचे वय झाले की मगच तो तोडत असत. आज मात्र तसे नाही मानव या निसर्गाला ओरबाडू लागला आहे. स्वत:च्या वैयक्तिक फायद्यासाठी, निसर्ग धन लुटू लागला आहे. मानवाच्या या अशा वर्तणूकीमुळे पर्यावरणाचा -हास होतो आहे. प्रदूषण , ऋतूचक्रात बदल होत आहे. या अशा जंगलचोर , वृक्ष तस्कर, प्राणी तस्कर , चंदन चोर यांना पायबंद हा बसलाच पाहिजे. अनेकदा चंदन वृक्षांची चोरी झाली अशी वृत्ते येतात परंतू चंदन चोर पकडल्या गेल्याची वृत्ते वृत्त मात्र कमीच येतात हे ही तितकेच कटूसत्य आहे. 

वरील पशू, पक्षी, वृक्ष यांचा त्यांच्या अंगभूत  गुणांमुळे घात होत असला तरी  हा घात करणारे जे तस्कर आहेत त्यांचा छडा मात्र लागायलाच हवा, त्यासाठी चंदना सारखे झिजावे लागले तरी बेहत्तर परंतू हे तस्कर , चोरटे यांना पकडून त्यांना कठोर शासन हे व्हायलाच हवे. ज्या नागरिकांच्या घरी चंदन वृक्ष आहे त्यांनी त्या वृक्षाला चांगल्या जाड ताराचे ट्री गार्ड लावावे जेणे करून चोरट्यांचा वेळ हा ट्री गार्ड कापण्यात जाईल त्याने आवाजही होईल व झाड वाचण्याची शक्यता बळावेल. तसेच चंदन वृक्ष आपल्या बागेत असल्याची रीतसर नोंद सुद्धा वन विभाग व पोलीस खात्यात करण्यास हरकत नाही. अशा काही उपाययोजना करता येऊ शकते. आपल्यासाठी हा निसर्ग सुद्धा आवश्यकच आहे त्याचे संरक्षण, संवर्धन हे व्हायलाच हवे व आपण सर्वानी जागरूक राहायला हवे तेंव्हा या सृष्टीतील या गुणसंपन्न जीवांचा -हास होणार नाही.

Article on the occasion of Indian Youth Day

विवेकानंदांना अभिप्रेत भारत घडेल

युवक दिन विशेष

आजच्या युवक दिनी देशभर या विचारांची देवाण-घेवाण होत आहे. आज आपला देश जगात पुढे आलेला दिसत आहे. आपल्या देशाला विशेष असा सन्मान आज प्राप्त होत आहे व आगामी काळात स्वामीजींना अभिप्रेत असा भारत निर्माण होईल अशी आशा देश बाळगत आहे. 

आज सर्वत्र स्वामी विवेकानंद व मातोश्री जिजाबाई यांची जयंती साजरी होत आहे. ज्या जिजामातेने शिवबांना घडवले व पुढे त्या शिवबांनी तरुणपणी महापराक्रम केला, स्वराज्य स्थापन केले, आदिलशहा, निजामशहा , मुघल यांना जेरीस आणले , सळो की पळो करून सोडले अशा छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूच्या 183 वर्षांनंतर स्वामी विवेकानंद यांचा जन्म झाला. तरुणपणी रामकृष्ण परमहंस यांची भेट झाल्यानंतर त्यांना ज्ञानप्राप्ती झाली व त्यांनी युवकांना अमूल्य असे मार्गदर्शन केले.  स्वामीजींचा जन्म जरी शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूच्या 183 वर्षानंतर झाला असला तरी त्यांना जसे युवक अपेक्षित होते तसेच शिवाजी महाराज होते. असेच युवक आपल्या मातृभूमीच्या रक्षणासाठी, धर्मरक्षणासाठी निर्माण व्हावे म्हणून स्वामीजींनी मोठे कार्य केले आहे. त्यांनी दिलेल्या अनेक संदेशातून आपल्याला तरुणांसाठी वापरलेले आत्मविश्वास, सकारात्मकता, एकाग्रता, मातृभूमी, धर्म, देश, पिडित, उपेक्षित बांधव असे शब्द दिसून येतात. या शब्दातून त्यांनी तरुणांना आत्मविश्वासी व्हा, सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवा, अंगीकारलेल्या कार्यात एकाग्रता बाळगा असे संदेश दिले आहेत. आजच्या युवक दिनी देशभर या विचारांची देवाण-घेवाण होत आहे. आज आपला देश जगात पुढे आलेला दिसत आहे. आपल्या देशाला विशेष असा सन्मान आज प्राप्त होत आहे व आगामी काळात स्वामीजींना अभिप्रेत असा भारत निर्माण होईल अशी आशा देश बाळगत आहे. युवकांची मोठी संख्या आता या देशात आहे स्वामीजींनी दिलेल्या संदेशानुसार आज अनेक शिक्षण संस्था, वैद्यकीय संस्था, सामाजिक संस्था पिडितांसाठी, उपेक्षितांसाठी स्वामीजींच्या सांगण्यानुसार शिवभावे जीवसेवा अशी चांगली सेवा देत आहे. आज भारतात अध्यात्मिक क्षेत्रात चांगली प्रगती होताना दिसून येत आहे. हिंदू धर्म अधिक बलशाली व जागृत होताना दिसून येत आहे. स्वामीजींनी म्हटले होते 

"Up India and Conquer The World with Your Spirituality"

या वाक्यातील संदेशासारखी परिस्थिती आज दिसून येत आहे. आजच्या या युवक दिनाच्या पार्श्वभूमीवर मोठी युवकांची संख्या असलेल्या या देशात स्वामीजींच्या संदेशानुसार कार्ये घडतील अशी आशा व संकल्प करूया.

Article on the occasion of 6 Jan , Journalism Day in Maharashtra.

मुल्याधिष्ठीत पत्रकारीता पुन:स्थापित व्हावी 

टिळकांचे केसरी व मराठा, महात्मा गांधींचे यंग इंडिया, बाबासाहेब आंबेडकर यांचे मुकनायक व  इतर अनेक प्रभावी वृत्तपत्रांनी ब्रिटिशांच्या विरोधात मोठी जनजागृती केली. स्वतंत्रताप्राप्ती मध्ये या माध्यमाचा सुद्धा बराच मोठा वाटा आहे. परंतू दुर्दैवाने आज मात्र या व्यवसायाची स्थिती पुर्वीसारखी मुल्याधिष्ठित राहिली नाही असेच खेदाने म्हणावे लागते.

उद्या 6 जानेवारी, पत्रकार दिन. महाराष्ट्रात

बाळशास्त्री जांभेकर यांनी 6 जानेवारी

1832 रोजी मराठीतील पहिले वृत्तपत्र सुरू

केले होते. म्हणूनच महाराष्ट्रात हा दिवस

पत्रकार दिन म्हणून साजरा केला जातो. पत्रकारीता म्हटली की स्वातंत्र्यापुर्वीची वृत्तपत्रे ती छापणारे भारतीय स्वतंत्रता लढ्यातील सेनानी यांचे स्मरण होते. ब्रिटीशांच्या काळात त्यांच्याच राजवटीत त्यांनाच विरोध करण्यासाठी वृत्तपत्र हे एक चांगले उपयुक्त असे साधन होते. "दर्पण" हे वृत्तपत्र बाळशास्त्री जांभेकर यांनी सुरू करून महाराष्ट्रात वृत्तपत्र व्यवसायाची मुहुर्तमेढ रोवली. तत्पुर्वी बंगाल गॅझेट हे दैनिक भारतात सुरू झाले होते. यानंतर इतरही अनेक थोर मंडळींनी पाक्षिके, साप्ताहिके , दैनिके सुरू केली. स्वातंत्र्य संग्रामाच्या बातम्या जनसामान्यांपर्यन्त पोहचवणारे वृत्तपत्र हे माध्यमांचा व अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा अभाव असलेल्या त्या काळात एक प्रभावी व लोकप्रिय असे माध्यम ठरले. याच माध्यमातून "सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे का ?" असे टिळकांनी ब्रिटीशांना ठणकावले होते. टिळकांचे केसरी व मराठा, महात्मा गांधींचे यंग इंडिया, बाबासाहेब आंबेडकर यांचे मुकनायक व  इतर अनेक प्रभावी वृत्तपत्रांनी ब्रिटिशांच्या विरोधात मोठी जनजागृती केली. स्वतंत्रताप्राप्ती मध्ये या माध्यमाचा सुद्धा बराच मोठा वाटा आहे. पुढे प्र.के.अत्रे यांच्या प्रखर लेखणीतून आलेले अग्रलेख सुद्धा प्रचंड गाजले होते. परंतू दुर्दैवाने आज मात्र या व्यवसायाची स्थिती पुर्वीसारखी मुल्याधिष्ठित राहिली नाही असेच खेदाने म्हणावे लागते. स्वतंत्रताप्राप्ती नंतर हळू-हळू नवनवीन वृत्तपत्रे सुरु झाली. नवीन पिढीत नवीन पत्रकार निर्माण झाले. पुर्वाश्रमीच्या काही वृत्तपत्रांवर राजकीय मंडळीनी ताबे मिळवले व ती वृत्तपत्रे आपली मुखपत्रे बनवली. सरकारी यंत्रणात भ्रष्टाचाराचा चंचूप्रवेश झाला कालांतराने त्याचा विस्तार होऊ लागला. या व्यवहारांवर पत्रकार लक्ष ठेवू लागले, आपल्या गैरव्यवहारांच्या बातम्या उघडकीस येऊ नये म्हणून मग नाना आमिषे देणे सुरू झाले. लोकशाहीच्या या चौथ्या आधारस्तंभात भ्रष्ट घुशींचा शिरकाव सुरू झाला. वृत्ते दडवली जाऊ लागली तर काही वेळा स्वार्थासाठी गैरव्यवहारातील मलई चाखायला मिळावी म्हणून वृत्ते दिली सुद्धा जाऊ लागली. फेड न्यूज हा प्रकार आला त्यावर मोठा गदारोळही झाला. 1980 च्या दशकात तर अनेक छोटी वृत्तपत्रे, दैनिके सुरू झाली. वृत्तपत्र सुरू करण्याची विशेष कठीण नसलेली प्रक्रिया, जाहिरातीततून मिळणारी कमाई, व इतर फायदे यातून "छ्पाईला परवडत नाही" असे पालूपद लावून ही छोटी दैनिके सुरू होती व आहेत. छ्पाईला परवडत नाही असे असूनही मग छपाई होते कशी? हा मुद्दा सुद्धा उपस्थित होतो. ज्या छोट्या दैनिकांना येन केन प्रकारेण चालणारे अर्थकारण जमले नाही ती दैनिके बंद पडली. या व्यवसायात हवसे, नवसे, गवसे अशा अनेकांचा, बेरोजगार तरुणांचा शिरकाव झाला. मिडीयाचे महत्व ओळखून , हे माध्यम आपल्या हाताशी हवे म्हणून काही धनाढय मंडळींनी सुद्धा  दैनिके, साप्ताहिके व पाक्षिके सुरू केली. त्यांच्या दैनिकांसाठी विविध प्रकारचे तरुण काम करू लागले. मराठी भाषा, शब्दसंग्रह, व्याकरणाची विशेष जाण नसणारे, पत्रकारितेचे कोणतेही शिक्षण न घेतलेले, वाचनाचा गंध व छंद नसलेले सुद्धा हल्ली पत्रकार हे बिरूद मिरवतात. या  बिरूदाच्या नावाखाली त्यांचा वैयक्तिक स्वार्थ साधतात. कर्मचारी, अधिकारी, पांढरपेशे, शिक्षक, शाळा यांच्यातील कमी अधिक उणीवा ओळखून त्यांना त्रस्त करतात. उपरोक्त प्रकारातील काही लोक मागे नसती डोकेदुखी नको म्हणून अशा तथाकथित पत्रकारांना खुश करून त्यांची बोळवण करून ससेमिरा सोडवून घेतात. समाजातील समस्या , पाण्यासारखे ज्वलंत प्रश्न, गुन्हेगारी इ. वर आपल्या लेखणीने वचक ठेवण्यापेक्षा ती लेखणी क्षणिक अप्पलपोटीपणासाठी समाजातील काही चांगल्या, गुन्हेगारी पार्श्वभूमी नसलेल्या, छोटी मोठी परंतू चांगली कार्ये करणा-यांच्याही विरोधात घासल्या जाऊ लागली. उपरोक्त बाबतीत अनेकांशी संवाद साधल्यावर जनतेतून अतिशय निराशाजनक अशी उत्तरे आली आहेत. जनतेत पुर्वी असलेली या माध्यमाची  प्रतिमा आता तशी राहिली नाही.  हे कटू सत्य अनेकांना न रुचेल असेच आहे परंतु अशी अवस्था आहे हे कुणीच नाकारू शकणार नाही. अनेक तोतया सुद्धा आहेत. या तोतयांमुळे चांगले पत्रकार सुद्धा बदनाम होतात. तोतया कसे निर्माण होणार नाही याची सुद्धा दक्षता घेणे आवश्यक आहे. बाळशास्त्री जांभेकर, तानुबाई बिर्जे, लोकमान्य टिळक, गोपाळ गणेश आगरकर, लोकहितवादी, डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर यांच्यासारखे उच्चविद्याविभूषित, प्रकांड पंडित, व्याकरण ज्ञाते यांसारखे पत्रकार असणाऱ्या पुर्वीच्या महाराष्ट्रात आता मात्र यांच्यासारख्याच चांगल्या पत्रकारांची वानवा आहे. काही सन्माननीय अपवाद आजही आहेत परंतु ते संख्येने तुटपुंजे आहेत. 

    उद्या पत्रकार दिन सर्वदूर साजरा होईल, अनेक ठिकाणी सन्मान, गौरव होतील ते अवश्य होवोत परंतू आम्हा पत्रकार मंडळींना या दिनाच्या औचित्याने आत्मपरीक्षण करून पुर्वीसारखी मुल्याधिष्ठित पत्रकारिता पुन:स्थापित करण्याचा प्रयत्न करण्याचा  संकल्प सुद्धा करायला नको का ?