आत्मनो
मोक्षार्थ जगद्धीताय
अनेक हालअपेष्टा, यातना सहन करीत “योद्धा
संन्यासी” , “सायक्लोनिक मंक“ स्वामी विवेकानंद हे 1893 मध्ये राजस्थानातील
अलवरच्या महाराजांच्या आश्रयाने कोलंबस ने अमेरिकेच्या शोधास 11 सप्टेंबर 1893
रोजी 400 वर्षे झाली या घटनेच्या स्मरणार्थ जॉन हेन्री यांनी आयोजित केलेल्या
सर्वधर्म परिषदेत उपस्थित राहण्यासाठी , भारताचे , हिंदू धर्माचे प्रतिनिधित्व
करण्यासाठी अमेरिकेस जहाजाने जाते झाले.अमेरिकेत पोहोचल्यावर स्वामीजींच्या
लक्षात आले की आपण येथे कार्यक्रमाच्या
बरेच आधी येऊन पोहोचलो आहोत. तेंव्हा त्यांना कधी रेल्वेच्या उभ्या असलेल्या
मालगाडीच्या डब्यात तर कधी रस्त्यावर, उपाशी पोटी दिवस व्यतीत करावे लागले . एका
अमेरिकन दाम्पत्याचे लक्ष मात्र या आकर्षक , तेज:पुंज संन्याशाने वेधून घेतले मग
त्यांनी स्वामीजींना आपल्या घरी नेले व धर्मपरिषदेस उपस्थित राहण्यासाठीचे
सोपस्कार करण्यात सुद्धा मदत केली. गुरु रामकृष्ण व माँँ सारदादेवी यांच्या
प्रेरणेने भारतमातेचा हा सुपुत्र अमेरिकेत रवाना झाला होता. तेथे जाण्यापूर्वी
रामकृष्ण समुद्रावरून चालत जात आहे व विवेकानंद त्यांच्या मागे जात आही असे काहीसे
सूचित करणारे स्वप्न सुद्धा स्वामीजींना पडले होते. इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी कायमचा
लिहिल्या गेलेला तो दिवस उजाडला धर्मपरिषद सुरु झाली. स्वामीजी एकतिसावा क्रमांकाच्या
आसनावर स्थानापन्न झाले होते. एका पाठोपाठ एक क्रमांक येत गेले . आप आपल्या
धर्माचे गुणगान सुरु झाले. स्वामीजींचा क्रमांक आला आणि “ माय अमेरिकन सिस्टर्स
अँड ब्रदर्स “ असे शब्द ऐकताच आर्ट इंस्टीट्यूटचा तो कोलंबस हॉल प्रचंड टाळ्यांचा
गडगडाट दोन मिनिटे ऐकत राहिला. कदाचित टाळ्यांचा असा प्रचंड गडगडाट तो कोलंबस हॉल
प्रथमच अनुभवत असावा. तसे म्हटले तर स्वामीजींच्या या भाषणाबाबत कित्येकदा उहापोह
झाला आहे , मोठे लिखाण झाले आहे परंतू तरीही या ऐतिहासिक भाषणा बाबत वाचन किंवा
श्रवण कितीही वेळा झाले तरी त्याच्यात अधिकच रस निर्माण होतो ते कंटाळवाणे होत
नाही. आजच्या या ऐतिहासिक दिनाचे महत्व सर्वानी जाणले पाहिजे , त्याचा प्रचार आणि
प्रसार व्हावा एकेकाळी “विश्वगुरु” म्हणून ओळखल्या जाणा-या आपल्या भारतास गतवैभव प्राप्त
करून देणे हे आपले कर्तव्य समजले पाहेजे.आपण आंदोलने, एकमेकांतील वाद हेवे दावे ,
मागण्या बाजूला सारून पुनश्च स्वामीजींच्या स्वप्नातील भारत घडवायला पाहिजे. भारताला पुनश्च “विश्वगुरु”
बनवायचा वसा घ्यायला हवा. आजकाल सहिष्णूते बाबत ओरड केली जाते परंतू भारतातील
सहिष्णूतेबाबत स्वामीजी म्हणतात “ I am proud to belong to a religion which
has taught the world tolerance and universal acceptance. We believe not only in
universal toleration but we accept all religion as true.” तेंव्हा कुणी
असहिष्णूता वाढत आहे असे म्हणत असेल तर ते हास्यास्पद ठरते. तसेच “आत्मनो मोक्षार्थ जगद्धीताय” हे स्वामीजींचे ब्रीद होते. स्वत:च्या मोक्षासाठी जगाचे हित
साधणे हेच आपल्या सर्वांचे ध्येय असावे हीच स्वामीजींची त्यांच्या ब्रीद वाक्यातून
जनतेकडून अपेक्षा होती. ती पूर्णत्वास नेण्याचा आजच्या 11 सप्टेंबर या
स्वामीजींच्या अमेरिकेतील भाषणाच्या 125 वर्षपुर्ती दिनी करावयास नको का ?
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा