Article about Karnatak-Maharashtra border issue

हे तर भाषावार प्रांतरचनेचे फलित

एकीकडे "भारत माझा देश आहे , सारे भारतीय माझे बांधव आहेत" अशा प्रतिज्ञा घ्यायच्या , संविधान दिन साजरे करायचे आणि राज्या-राज्यात सीमा/ भाषा यांवरून वाद निर्माण करायचे. याला काय म्हणावे ?

गेल्या महिन्यात कर्नाटकचे मुख्यमंत्री बोम्मई यांनी महाराष्ट्राच्या काही गावांवर कर्नाटकचा दावा सांगितला आणि महाराष्ट्र-कर्नाटक सीमावाद पुनश्च उफाळून आला. मग राजकीय लाभ मिळवण्यासाठी नाना वक्तव्ये,मोर्चे, तोडफोड, जाळपोळ ही या दोन राज्यांच्या सीमाभागात सुरु झाली ती अजूनही सुरूच आहे. काल कर्नाटकच्या शिक्षण मंत्र्यांनी मुंबई केंद्रशासित करा अशी मागणी करून या भाषिक वादाच्या आगीत आणखीनच तेल ओतले. मुंबईत वीस टक्के कन्नडिग असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. बेळगाव केंद्रशासित करायचे असेल तर आम्हालाही मुंबई केंद्रशासित करण्याची मागणी करता येते, असेही ते म्हणाले. त्यांच्या अशा मागणी नंतर त्याचे पडसाद विधानसभेत उमटले. कर्नाटकचे उच्च शिक्षण मंत्री सी. एस. अश्वथ नारायण यांच्या निर्णयाचा विधानसभेत निषेध करण्यात आला व त्यांना जोरदार प्रत्युत्तर देण्यात आले. मुंबई महाराष्ट्राची असून कोणाच्या बापाची नाही, असे म्हणत केंद्रीय गृहमंत्र्यांकडे नारायण यांच्या वक्तव्याची तक्रार करणार असल्याची माहिती उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी विधानसभेत दिल्यावर अजित पवार यांनी देखील मुंबई केंद्रशासित प्रदेश करण्याच्या मागणीचा निषेध केला व महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्री आणि उपमुख्यमंत्री यांनी पत्र लिहून याचा निषेध व्यक्त केला पाहिजे, अशी मागणी विधानसभेत केली. खरे तर सी. एस. अश्वथ नारायण यांना अशी मागणी करण्याची काहीही एक गरज नाही परंतू कर्नाटक मधील आगामी निवडणूका लक्षात घेता हे सर्व सुरु आहे असे लक्षात येते. आताच हा वाद पुनश्च का उफाळून यावा ? हा वाद तसा अनेक वर्षे जुना आहे. बेळगावातील एकूण लोकसंख्येपैकी ७५% लोक मराठी भाषिक आहेत तरीही भाषावार प्रांतरचनेच्या वेळी बेळगावांस महाराष्ट्रापासून तोडून कर्नाटक सीमेत टाकल्या गेले त्यामुळे तेथील जनतेच्या भावना तीव्र आहेत. गेल्या सहा दशकापासून तेथील जनता सनदशीर व शांततामय मार्गाने लढा देत आहे. महाराष्ट्र एकीकरण समिती हा पक्ष बेळगाव महाराष्ट्रात सामील करण्यासाठी प्रयत्न करीत आहे, तर कर्नाटक शासन महाजन आयोगच्या शिफारसी लागू कराव्यात अशी मागणी करत आहे. बेळगावातील मराठी जनता कर्नाटक सरकार आपल्यावर अन्याय करत असून कन्नड भाषेची सक्ती करून मराठीची गळचेपी होत असल्याचा आरोप करते. हा प्रश्न सर्वोच्च न्यायालयात सुद्धा वर्ग झालेला आहे. का होतो आहे असा हा वाद ? आज आपल्या शेजारी देशांशी आपले सीमांवरून वाद आहे. पाकिस्तान , चीन यांची अरेरावी आपण पाहतच आहोत, बांगलादेशाच्या सीमेतून सर्रास घुसखोरी होत असते त्यातल्या त्यात आपला मित्र म्हणवल्या जाणारा, पुर्वी स्वत:ला हिंदू राष्ट्र म्हणवून घेणा-या नेपाळने सुद्धा आता आपल्याशी सीमावाद सुरु झाला आहे. आपण आपल्या देशाच्या एकतेचे, विविधतेचे मोठे गोडवे गात असतो आणि देशाच्या अंतर्गत भागात राज्यांच्या सीमांवरून भांडत असतो. महाराष्ट्रातल्या महाराष्ट्रात सुद्धा आपण तुम्ही खान्देशी तसे, आम्ही व-हाडी असे ते मराठवाड्यातील तसे असेही वाद करतच असतो. एकीकडे "भारत माझा देश आहे , सारे भारतीय माझे बांधव आहेत" अशा प्रतिज्ञा घ्यायच्या , संविधान दिन साजरे करायचे आणि राज्या-राज्यात सीमा/ भाषा यांवरून वाद निर्माण करायचे. याला काय म्हणावे ? चंदीगड , पुर्वेकडील राज्ये यांसारखे अनेक वाद आज देशाच्या अंतर्गत भागात आहेत यांचा त्वरीत बिमोड व्हायलाच हवा. या आगीला हवा देणा-या नेत्यांना धडे शिकवायला हवे तर आपला देश हा ख-या अर्थाने सार्वभौम, प्रजासत्ताक , संगठीत , राष्ट्रीय एकात्मता असलेला आहे असे म्हटला जाईल. भारत स्वतंत्र झाल्यावर प्रांत रचनेबाबत अनेक बुद्धिजीवी व नेत्यांची मते मतांतरे होती.अनेकांना भाषावार प्रांत रचनेस विरोध होता तरीही भाषावार प्रांतरचना झाली. त्यासाठी अनेक समित्या, आयोग निर्माण झाले त्यावरही मोठा खर्च झाला तरी वाद मात्र कायमच राहीले. आम्ही मराठी ते अमुक ते ढमूक हे करण्याच्या नादात आम्ही सर्व भारतीय हे आपण विसरू लागलो.अनेक राजकीय पक्ष हे या प्रांतवाद , भाषावाद यांवर मोठे झाले. आज देशाच्या अंतर्गत भागात राज्या-राज्यात भाषांवरून व सीमांवरून होणारे वाद, कित्येक वर्षांपासून चिघळत असलेले प्रश्न, राज्याची अस्मिता, भाषेची अस्मिता यावरून निर्माण झालेले वाद हे भाषावार प्रांत रचनेचेच फलित आहे असे वाटते. 

     आज आपल्या देशासमोर अनेक समस्या आहेत. आपण आपल्यातील वाद सोडून त्या समस्या निराकरणास प्राधान्य द्यायला नको का ? सीमा, भाषा, प्रांतवाद करणा-या देशातील सर्व भागातील नागरिक व नेत्यांना आनंद बक्षी या गीतकाराने लिहिलेल्या मेरे देशप्रेमियो आपसमे प्रेम करो या गीतातील

पूरब, पश्चिम ऊत्तर दक्खन वालो मेरा मतलब है|

इस माटीसे पुछो क्या भाषा, क्या इसका मजहब है ?

या ओळींचे स्मरण ठेवायला नको का ?

Article about hate statements of leaders

 तोल मोल के बोल

दोन शिक्षकांत चंद्र्कांत पाटील यांनी केलेल्या वक्तव्यावरुन वाद निर्माण होऊन हाणामारी झाली. अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्टनुसार  तक्रार दाखल  झाली आहे. या अशा घटना वाचाळवीर नेत्यांच्या वक्तव्यांमुळे होत आहेत.

नेत्यांची विधाने , जे मनात येईल ते जाहीररीत्या बरळणे व त्यातून नवीन वाद निर्माण होणे हे आता नित्याचेच झाले आहे. या विषयावर यापुर्वी अनेक लेख लिहून झाले आहे. "वाचाळवीर स्पर्धा असावी" हा लेख तर गत महिन्यातच लिहिला होता. इतर अनेकांनी सुद्धा या विषयावर भरपूर लिहिले आहे परंतू हे सर्व लिखाण हे स्वत:ला सुज्ञ समजणारे लोकप्रतिनिधी वाचतात की नाही देव जाणे ? एकाचे बोलणे झाले की दूसरा काही बरळतो याची एक वाकशृंखलाच तयार होत जाते. पुरुष तर पुरुष पण महिला लोकप्रतिनिधी सुद्धा यात मागे नाही. सुषमा अंधारे काय बरळत राहतात आपल्या बोलण्यातून संतश्रेष्ठांचा अपमान आपण करत आहोत याचे सुद्धा त्यांना भान राहत नाही. ज्या ज्ञानेश्वर माऊलींबाबत अवघ्या जनतेत व वारकरी संप्रदायात प्रचंड आदर आहे त्यांच्याबाबत भाष्य करण्याची या बाईंना विधान करण्याची काही आवश्यकता नव्हती व तशी त्यांची पात्रताही नाही, अधिकार वाणी तर नाहीच नाही. या नेते मंडळींनी खरे तर एकमेकांवर विकास , जनतेचे प्रश्न , बेरोजगारी , जनतेच्या जिव्हाळ्याचे प्रश्न या बाबतीत एकमेकांवर ताशेरे ओढावे. पण असे करणे सोडून हे एकमेकांनी केलेला भ्रष्टाचार, घोटाळे, खोके, पेट्या, तीनशे कोटी यांवरच भाष्य करीत असतात व असे बोलण्याच्या नादात हे काहीही बरळतात आणि मग आपण कसे बेधडक बोलतो हे सिद्ध करण्याच्या नादात यांची जीभ घसरते आणि नवीन वाद निर्माण होतो. छगन भुजबळ यांचे देश विदेशात पूजल्या जाणा-या विद्येची देवता सरस्वतीचे फोटो हटवण्याबाबतचे वाक्य, राहुल गांधी – सावरकरांबाबत , राज्यपाल कोश्यारी – नवीन आदर्श याबाबत , सुषमा अंधारे – माऊलींचे रेड्याकडून वेद वदवून घेतल्याबाबत, चंद्र्कांत पाटील – संस्थांसाठी भीक मागणे असे वक्तव्य करण्याबाबत आणि काल आमदार बांगर यांचे संजय राऊत यांना पिसाळलेला कुत्रा असे म्हणणे इ. या अशा नुकत्याच काही झालेल्या वक्तव्यांमुळे किती गदारोळ झाला. याचा परीणाम राज्याच्या विकास, विधी मंडळाचे कामकाज, जनता, निषेध मोर्च्यांमुळे  जनसामान्यांची होणारी रहदारीची समस्या, सुरक्षा यंत्रणेवर येणारा ताण अशा अनेक बाबींवर होत असतो. तसेच जनतेत सुद्धा अशा स्वरूपांच्या वक्तव्यांमुळे पराकोटीचे मतभेद निर्माण होत असतात. केवळ मतभेदच नव्हे तर कित्येकदा वाद, हाणामा-या सुद्धा होऊ लागतात. खरे तर जनतेने नेत्यांच्या या अशा वाचाळपणा वरून आपापसात वाद करू नये पण तरीही अशीच एक घटना 15 डिसे रोजी जळगांव जामोद तालुक्यात खेर्डा बु येथे घडली. येथील दोन शिक्षकांत  चंद्र्कांत पाटील यांनी केलेल्या वक्तव्यावरुन वाद निर्माण होऊन हाणामारी झाली. यात पिडीत शिक्षकाच्या तक्रारीवरुन अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्टनुसार एका शिक्षकाविरोधात तक्रार दाखल करण्यात आली आहे. या अशा घटना या नेत्यांच्या वक्तव्यांमुळे होत आहेत. तेंव्हा सन्मानीय नेते मंडळींनो आपण "आम्हा घरी धन शब्दांचीच रत्ने" असे म्हणणा-या तुकाराम महाराज, "स्वये सर्वदा नम्र वाचे वदावे" हे सांगणा-या रामदास स्वामी यांच्या महाराष्ट्रात तसेच "शब्द बराबर धन नही" सांगणा-या संत कबीर यांच्या भारत देशाचे नागरिक आहोत याचे स्मरण ठेवा, तुमच्या वक्तव्यामुळे जनतेत मतभेद, हाणामा-या होत आहे हे लक्षात घ्या ज्यासाठी तुम्हाला निवडून दिले आहे त्या कामांना जरा प्राधान्य द्या आणि "घासावा शब्द, तासावा शब्द, तोलावा शब्द बोलण्यापुर्वी" या संत तुकाराम महाराज यांच्या उक्तीप्रमाणे जरा "तोल मोल के बोलत" चला.

                            विनय वि.वरणगांवकर© 

                                        खामगांव

Article about actor Dharmendra on the occasion of 8 Dec , his Birthday

  साधा,सरळ, रांगडा धर्मेंद्र

जनसामान्यांचे अफाट प्रेम मिळालेला धर्मेंद्र हा एकमेव अभिनेता आहे हे त्याच्या ८७ व्या वाढदिवशी दिसून आले. जनतेचे त्याच्यावरील प्रेम आणि लोकप्रियता पाहून तो "पिपल्स ॲक्टर" असल्याचे वक्तव्य शत्रुघ्न सिन्हा याने केले होते. एक ग्रामीण भागातून आलेला साधा , सरळ , रांगडा युवक बिकट स्थितीत आपले ध्येय साध्य करतो "पिपल्स ॲक्टर" बनतो हे ग्रामीण भागातील युवकांना सुद्धा त्यांच्या त्यांच्या क्षेत्रात चिवटपणे कार्यरत राहून यशप्राप्तीसाठी निश्चितच प्रेरणादायी आहे.       

खरे तर आजच्या लेखाचे हे शीर्षक मी फार पुर्वी वाचलेल्या धर्मेंद्र बाबतच्या एका लेखाचे आहे. त्या लेखकाचे नाव मात्र स्मरणात राहिले नाही. म्हणून सर्वप्रथम त्या अज्ञात लेखकाचे या शीर्षकासाठी आभार प्रकट करतो. परंतु धर्मेंद्र या अभिनेत्याच्या लेखासाठी हेच  शीर्षक मला सर्वात जास्त समर्पक वाटले आणि म्हणून मी सुद्धा त्या अज्ञात लेखकाची क्षमा मागून त्याने दिलेले हेच शीर्षक आजच्या लेखासाठी वापरले आहे हे प्रांजळपणे कबूल करतो. गत गुरुवारी म्हणजेच आठ डिसेंबरला धर्मेंद्र या सिनेसृष्टीतील सर्वात देखण्या अशा अभिनेत्याचा 87 वा वाढदिवस साजरा झाला. नेहमीच प्रकाशझोता पासून दूर राहत असलेल्या धर्मेंद्रचा यंदाचा वाढदिवस मात्र मोठ्या जल्लोषात साजरा झाला. 1960 च्या दशकात पंजाब मधून धरमसिंग देओल हा मुंबईत दाखल झाला. सिनेसृष्टीत अभिनेत्यांना घ्यायचे आहे अशा आशयाची जाहिरात त्याने कुठेतरी वाचली होती. ती जाहिरात पाहून दिलीपकुमारला आदर्श मानणारा व सिनेसृष्टीची प्रचंड आवड असणारा धर्मेंद्र त्या सिनेसृष्टीतील जाहिरातदारांच्या निवड समिती पुढे हजर झाला. तत्पुर्वी त्याला "देखणा व्यक्ती" हा पुरस्कार सुद्धा प्राप्त झाला होता. परंतू सिनेसृष्टी काही सहजासहजी कोणाला स्विकारत नाही. त्यात धरम प्राजी म्हणजे पंजाबच्या खेड्यातून आलेला यमला जट, हट्टा कट्टा, पहेलवान पठडीतील पठ्ठ्या. त्यामुळे सडपातळ व बेताचीच अंगकाठी असलेल्या नायकांच्या त्या जमान्यात बॉडी बिल्डर, बांका जवान अशा धर्मेंद्रला कोणीही चित्रपटात घेत नव्हते. निर्मात्यांच्या दारी तो चकरा मारत असे. काहींनी त्याला तू चांगला हट्टा कट्टा आहे तर कुस्ती खेळ, तर काहींनी फुटबॉल संघात दाखल हो असे सल्ले त्याला दिले. पण शोले सिनेमात बसंतीला प्राप्त करण्यासाठी पाण्याच्या टाकी वरून उडी मारण्यास जाणा-या चिवट विरु प्रमाणे धर्मेंद्रने सुद्धा सिनेसृष्टीत यश प्राप्त करण्याचे चिवटपणे ठरवूनच टाकले होते. तो माघारी फिरायला तयार नव्हता. शेवटी त्याला अर्जुन हिंगोरानी या निर्मात्याने पहिला ब्रेक दिला. त्याचा पहिला चित्रपट दिल भी तेरा हम भी तेरे  प्रदर्शित झाला. अर्जुन हिंगोरानी व धर्मेंद्र हे समीकरण जुळले. या द्वयीने अनेक हिट सिनेमे दिले. ब्लॅक अँड व्हाईट जमान्यात धर्मेंद्रचे सुरुवातीचे चित्रपट काही विशेष चालले नाही. पण 60 च्या दशकात त्याला काही प्रथीतयश अशा दिग्दर्शकांसोबत काम करण्याची संधी मिळाली. त्यात एक बिमल रॉय होते. बिमल रॉय यांच्या बंदिनी मध्ये धर्मेंद्रला भूमिका मिळाली.  दिल ने फिर याद किया, अनपढ, आकाशदीप अशा कृष्णधवल सिनेमातून त्याने भूमिका केल्या. सुमधुर संगीत असणारे हे त्याचे चित्रपट गाजले होते. फुल और पत्थर मध्ये तो उघड्या अंगाने दिसला व त्याची पीळदार शरीरयष्टी पाहून फिटनेस प्रेमी तरुण व अनेक तरुणी त्याचे फॅन झाले. मीनाकुमारी सोबत त्याने चित्रपट केले. हळूहळू धर्मेंद्र स्थिरावला आणि रंगीत सिनेमाच्या काळात त्याचे अनेक चित्रपट हिट झाले. रामानंद सागर यांचा आंखे, शिकार, आया सावन झुमके, आये दिन बहार के, आयी मिलन की बेला, हकीकत असे त्याचे अनेक चित्रपट या काळात हिट झाले. 60 च्या दशकानंतर दुसरे दशक म्हणजे सत्तरच्या दशकात धर्मेंद्र व हेमामालिनी ही जोडी रसिकांना खुप भावली. धर्मेंद्र आणि हेमामालिनीचे वीस पेक्षा जास्त चित्रपट हिट झाले. यात शोले, जुगनू, आजाद, आसपास, तुम हसीन मै जवान, दिल्लगी या चित्रपटांचा समावेश आहे. धरम व हेमा या जोडी एवढी लोकप्रियता इतर कुण्या जोडीस मिळाली नाही. आजही एखादी एकमेकांना शोभून दिसणारी विवाहित जोडी दिसली की लोक धर्मेंद्र व हेमामालिनी सारखी जोडी आहे असे म्हणतात. त्याच काळात धर्मेंद्रने ऋषिकेश मुखर्जी या प्रथीतयश दिग्दर्शकाच्या चुपके चुपके, सत्यकाम सारख्या सिनेमात काम केले. सत्यकाम, नया जमाना यातील त्याचा अभिनय वाखाणल्या गेला होता. याच काळात कर्तव्य, माँ सारख्या सिनेमातून त्याने वाघ आणि सिंह यांच्यासोबत लढाईची दृश्ये साकारली. असे म्हणतात की कर्तव्य सिनेमात सिंहाशी लढताना धर्मेंद्रने डमी वापरला नव्हता. सहसा तो डमी वापरत नसे असे म्हणतात.  मेरा गांव मेरा देश , प्रतिज्ञा सारख्या अनेक देमार सिनेमांमध्ये धर्मेंद्र शोभू लागला आणि त्याला "गरम धरम", "हि मॅन" असे संबोधले जाऊ लागले. "कुत्ते कमीने मै तेरा खुन पी जाऊंगा" असे खलनायकाला

त्याने म्हटल्यावर थिएटर मध्ये दर्शकांच्या मुठी आवळत असत. देव-राज-दिलीप नंतर राजेंद्र कुमार, शम्मी कपूर, राजेश खन्ना, अमिताभ बच्चन अशा जुबलीस्टार, सुपरस्टार यांच्या झंझावातात सुद्धा धर्मेंद्र याने आपला वेगळा ठसा उमटवला, सिनेसृष्टीत घट्ट पाय रोवून उभा राहिला. त्याचे चाहते भारतभर त्याच्या सिनेमांना प्रतिसाद देत होते. 70 च्या दशकात शोले, सीता और गीता, चाचा भतीजा, यादों की बारात 80 च्या दशकात नोकर बीबी का,  गुलामी, आग हि आग , बटवारा, हुकूमत, ऐलान ए जंग, व इतर ॲक्शन सिनेमांमध्ये त्याने ॲक्शन मध्येही तो कमी नसल्याचे दाखवून दिले ॲक्शनसाठी तोच योग्य असल्याचे सिद्ध केले 80 च्या दशकात तर सनी देओल या त्याच्या मुलासोबत त्याचे सुद्धा सिनेमे पडद्यावर झळकत होते. श्रीदेवी, डिंपल कपाडिया, अमृता सिंग, माधुरी दीक्षित सारख्या त्याच्या मुलाच्या सहनायिकांचा तो सुद्धा नायक म्हणून शोभला. ९० च्या दशकात सुद्धा त्याने काही सिनेमे केले. काही चित्रपटांची निर्मिती केली. अपने , यमला पगला दिवाना सारख्या सिनेमात काम करून तो आज ही तो कार्यरत आहे व आगामी सिनेमात सुद्धा दिसणार आहे. बालपणी कोणत्यातरी सिनेमात तो दिसला बहुदा शोलेच असावा आणि तो आवडू लागला पुढे तो डाऊन टू अर्थ आहे, भावनाप्रधान आहे , मदतीस घाऊन जाणारा आहे , शायर आहे , आजही शेती त्याची गुरे ढोरे सांभाळून जमिनीशी नाळ जोडून आहे तसे त्याचे व्हिडीओ माध्यमातून येत असतात, प्रचंड पैसा नावलौकिक मिळवूनही तो साधा आहे, सरळ आहे , रांगडा आहे  हे कळल्यावर त्याचे दुसरे लग्न त्यासाठी धर्म बदलणे हे सर्व माहित असूनही न जाणे का पण अनेक लोक त्याचे चाहते आहे. इतकी वर्षे सिनेमात राहूनही त्याला फिल्मफेअर पुरस्कार मात्र कधी मिळाला नाही. व तो पुरस्कार प्राप्त करण्यासाठी करावे लागणारे सोपस्कारही त्याने काही केले नाही. मात्र नंतर त्याला नंतर पद्मविभूषणसह इतर अनेक पुरस्कार प्राप्त झाले. तो व त्याची पत्नी दोघेही भाजपाचे खासदार झाले, पत्नी आजही विद्यमान खासदार आहे. जनसामान्यांचे अफाट प्रेम मिळालेला धर्मेंद्र हा एकमेव अभिनेता आहे हे त्याच्या ८७ व्या वाढदिवशी दिसून आले. जनतेचे त्याच्यावरील प्रेम आणि लोकप्रियता पाहून तो "पिपल्स ॲक्टर" असल्याचे वक्तव्य शत्रुघ्न सिन्हा याने केले होते. एक ग्रामीण भागातून आलेला साधा , सरळ , रांगडा युवक बिकट स्थितीत आपले ध्येय साध्य करतो "पिपल्स ॲक्टर" बनतो हे ग्रामीण भागातील युवकांना सुद्धा त्यांच्या त्यांच्या क्षेत्रात चिवटपणे कार्यरत राहून यशप्राप्तीसाठी निश्चितच प्रेरणादायी आहे.                                                                                                         विनय वि.वरणगांवकर© 

                                                खामगांव      

Article about divorce, old hindi songs etc

जीवन मे पिया तेरा साथ रहे 

घटस्फोटाचे प्रमाण प्रचंड वाढलेले आहे, विवाहाच्या काही दिवसातच पती-पत्नी विभक्त होत आहेत, पत्नीपीडितांची संख्या सुद्धा मोठ्या प्रमाणात आहे न्यायालयामध्ये घटस्फोटांची अनेक प्रकरणे प्रलंबित आहे. ही इतकी प्रकरणे आहेत की न्यायालय व न्यायाधीशांची संख्या सुद्धा अपुरी पडते आहे. हे असे का घडते आहे ?

        सद्यस्थितीत आपण बघतो की, घटस्फोटांचे प्रमाण प्रचंड वाढले आहे.  80 च्या दशकानंतर एक सुशिक्षित पिढी तयार होऊ लागली आणि या सुशिक्षित तरूणांत  मुलींची  सुद्धा मोठी संख्या निर्माण झाली. स्वातंत्र्यपुर्व काळात राजा राममोहन राय, भगिनी निवेदिता, महर्षी धोंडो केशव कर्वे,  महात्मा फुले, सावित्रीबाई फुले आदी अनेक समाज सुधारकांनी महिला उत्कर्षासाठी वाखाणण्याजोगे कार्य व घेतलेली मेहनत महिलांच्या शिक्षणासाठी केलेले अपार कष्ट या सर्वांमुळे सुशिक्षित महिलांचे प्रमाण वाढू लागले. हळू हळू या महिलांना सरकारी क्षेत्रामध्ये व  खाजगीकरण वाढल्यानंतर खाजगी कंपन्यांमध्ये नोकऱ्या मिळू लागल्या. विविध तांत्रिक, वैद्यकीय, व्यवसायिक महाविद्यालयांमध्ये मुली शिकू लागल्या. परंतु हे सर्व होत असताना तत्कालीन मुली या कौटुंबिक व्यवस्था टिकण्यास अनुकूल होत्या. एकत्र कुटुंब व ज्येष्ठ नागरिकांसह वाढलेल्या या मुली माहेर व सासर दोन्ही सांभाळत असत. परंतु नव्वदच्या दशकानंतर स्वतःच्या पायावर उभ्या राहणाऱ्या मुली यांना  पाच आकडी, सहा आकडी पगार येऊ लागला या रग्गड पैसा कमवणाऱ्या मुली मग स्वतःच्या स्वतंत्र अशा शैलीने जगू लागल्या , निर्णय घेऊ लागल्या त्यांना त्यांच्या जीवन व इतर कार्यात त्यांच्या पतीचा वा पित्याचा सहभाग, सल्ला याची निकड उरली नाही. आज आपण बघतो की घटस्फोटाचे प्रमाण प्रचंड वाढलेले आहे, विवाहाच्या काही दिवसातच पती-पत्नी विभक्त होत आहेत, पत्नीपिडितांची संख्या सुद्धा मोठ्या प्रमाणात आहे न्यायालयामध्ये घटस्फोटांची अनेक प्रकरणे प्रलंबित आहे. ही इतकी प्रकरणे आहेत की न्यायालय व न्यायाधीशांची संख्या सुद्धा अपुरी पडते आहे. हे असे का घडते आहे ? हे शोधू जाता नाना कारणे आहेत. आजच्या तरुण मुला-मुलींकडे जुन्या काळातील आदर्श, नितीमूल्ये, वाचन,  गीत,  संगीत,  सिने संगीत असे काहीच नाही आहे. वरील सर्वांतून नकळत होणारे संस्कार आता मिळत नाही त्यामुळे उच्चशिक्षित होऊनही या तरुणांमध्ये कुटुंब व ज्येष्ठांशी कसे वागावे, नवदांपत्यांनी एकमेकांशी कसे वागावे याचा अभाव आढळून येत आहे. जुन्या काळातील चित्रपट व त्यातील गीते यामुळे सुद्धा तत्कालीन तरुण-तरुणी, नवदांपत्य यांना एकमेकांविषयी प्रेम, कुटुंबाविषयी ममत्व भावना, एकमेकांप्रती आदर अशा भावना त्यांच्यात आपसूकच वृद्धिंगत होत असत "जीवन मे पिया तेरा साथ रहे" असे जेव्हा  नायिका  पडद्यावर म्हणत असे तेव्हा समाजातील अनेक तरुणींना सुद्धा  त्यांना त्यांच्या जीवनसाथीची सोबत , सहवास आयुष्यभरासाठी असावा असे वाटत असे. त्या नायिकेचा नायक प्रतिसादात जेव्हा "हातो मे तेरे मेरा हात रहे" असे उत्तर देई तेव्हा तत्कालीन तरुण सुद्धा त्या नायकाप्रमाणे  त्याच्या जीवनसंगिनीचा हातात घेतलेला हात  कधीही न सोडण्याचे मनोमन ठरवत असे. दुसरे गीत "तुझे जीवन की डोर से बांधलीया है" ;  या गीतात सुद्धा "तेरे जुल्मोसितम सर आंखोपर" असे नायकाने म्हटल्यावर प्रतिसादात नायिका सुद्धा "मेरे जीवन की अनमीट कहानी है तू मेरी तकदीर और जिंदगानी है तू"  असे म्हणतांना पाहून / ऐकून अनेक नवनवपरिणीत दाम्पत्य प्रभावित होत असत व आपल्या जीवनात सुद्धा तसे वागत असत व तडजोड करून आयुष्यभर सोबत राहत असत. "सारा प्यार तुम्हारा मैने बांध लिया है  आंचल में" , "हे मैने कसम ली नही होंगे जुदा हम" , "एक प्यार का नगमा है,मौजो की रवानी है, जिंदगी और कुछ नही, तेरी मेरी कहानी है|" अशी कित्येक जुनी गीते आहेत ही गीते सुद्धा निश्चितच कुठेतरी कुटुंबव्यवस्था टिकवण्यात हातभार लावत असत. दुर्दैवाने आता अशी गीते , अशा कथा तरुणांच्या समोर येत नाही , कौटुंबिक चित्रपट निर्माण होत नाही. असे चित्रपट, गीते जर का पुन्हा येऊ लागली , लेखकांनी अशा कथा पुन्हा लिहिल्या तर त्याचा सुद्धा निश्चितच चांगला परीणाम आजच्या तरूणांवर होईल असे वाटते. आज दिवस निघत नाही तर "माझ्या नव-याची दुसरी बायको" सारख्या मालिका व दोन दोन नायिकांना फिरवणा-या शाहरुख टाईप नायकाचे चित्रपट, 2001 मध्येे आलेल्या अक्षयकुमारच्या अजनबी या चित्रपटासारखे चित्रपट तरुण पाहत आहेत व तसेच अनुकरण समाजात होताना दिसत आहे. अर्थात आजही  अनेक तरुण-तरुणी उपरोक्त केलेल्या भाष्यास अपवाद सुद्धा आहेत अशा अपवाद असणाऱ्या तरुण तरुणींनी कृपा करून यातून स्वत:स वगळावे. नवोदित लेखक ,कवी,गीतकार,चित्रपट कथा लेखक यांनी कुटुंब व्यवस्था टिकून राहील अशा "जीवन मे पिया तेरा साथ रहे",  "तुझे जीवन की डोरसे बांध लिया है" व लेखात आलेल्या इतर गीतांसारख्या गीत रचना केल्यास, चांगल्या कौटुंबीक कथा लिहिल्यास त्याचा तरुणाईवर निश्चिचितच सकारात्मक परिणाम होईल व मोडकळीस आलेली कुटुंब व्यवस्था पुन्हा प्रस्थापित होईल अशी आशा वाटते.

Article about Dr. Hedgewar Pathology Lab Khamgaon, Social Project of Datta Upasak Mandal

डॉ. हेडगेवार  पॅथॉलॉजी  ; दत्तोपासक मंडळाचा स्तुत्य उपक्रम

बरेच दिवसांपासून या लेखाचा विचार मनात घोळत होता. परंतू म्हणतात ना योग्य वेळ आल्यावरच कामे बरोबर मार्गी लागतात. तशीच हा लेख लिहिण्यास योग्य वेळ आज आली, ती अशी की आजपासून दत्त जन्मोत्सव सप्ताहास सुरुवात झाली आहे व ज्या डॉ. हेडगेवार पॅथॉलॉजीबाबत या लेखातून भाष्य करणार आहे ती खामगांवला सुरू झालेली पॅथॉलॉजी ही खामगांव अर्बन या नामांकीत बँकेच्या स्थापनेउपरांत काही दिवसातच दत्त उपासक मंडळाची स्थापना झाली. वरील पॅथॉलॉजीचे स्थापनकर्ते सुद्धा दत्तगुरुचेच उपासक आहे. म्हणूनच या लेखासाठी हा चांगला योग जुळून आला आहे. दत्त उपासक मंडळाने  खामगांवला  डॉ. हेडगेवार  रुग्ण सेवा प्रकल्प या सेवा संस्थेच्या सहयोगाने ही पॅथॉलॉजी सुरू केली. देशातील नागरिकांचे आरोग्य चांगले असावे याकडे सरकारचे नेहमीच लक्ष असते. देशातील अनेक संस्था सुद्धा आरोग्य क्षेत्रात अनेकप्रकारची चांगली मदत, सेवा करतांना दिसून येतात. राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ सुद्धा स्थापनेपासूनच सेवा कार्यात सतत अग्रेसर राहिला आहे यात दुमत नाही. कोरोना काळात आपण मृत्यूचे सावट व अपु-या आरोग्य सुविधा अनुभवल्या. हा अनुभव सर्वांसाठीच मोठा दु:खदायी, भयावह असा अनुभव होता.  अनेक लोक मृत्यूमुखी पडले, आरोग्य सुविधा , उपकरणे अपुरी होती त्यांची मोठी निकड निर्माण झाली होती , तपासणी प्रयोगशाळा कमी पडत होत्या. असेच सर्वत्र चित्र होते. या सर्व संकटाच्या काळात सर्वसामान्य नागरीकांची , तळागाळातील आपल्या देशबांधवांची मोठी परवड झाली. याच काळात बिकट स्थितीतही आपल्याच देशात लस निर्मिती हा एक भीम पराक्रम आपल्या देशाने करून दाखवला. केवळ निर्मितीच नव्हे तर इतर देशांना लस पुरवठा सुद्धा केला. कोरोनाच्या बिकट स्थितीत  राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाने सर्वत्रच वस्त्या वस्त्यातून अन्नधान्य पुरवठा केला , सरकारी दवाखान्यात कोरोना रुग्ण व त्यांच्या नातेवाईकांच्या मदतीसाठी पुढाकार घेतला. हे सर्व पाहून खामगांवच्या दत्तउपासक मंडळास सुद्धा आरोग्य क्षेत्रात काहीतरी सेवाकार्य करण्याची प्रेरणा मिळाली व त्यांनी यासाठी डॉ. हेडगेवार रुग्ण सेवा प्रकल्प संस्थेशी संपर्क करून  खामगांव व परीसरातील नागरीकांसाठी  डॉ. हेडगेवार  पॅथॉलॉजी सुरू करण्याचे ठरवले. तद्नंतर जागा , मनुष्यबळ, साहित्य , अत्याधुनिक तपासणी यंत्रे  इत्यादी अनेक सोपस्कार पार पाडल्यावर  दि 4 एप्रिल 2022 रोजी प्रांत संघचालक रामजी हरकरे यांच्या हस्ते या  पॅथॉलॉजीचे उद्घाटन संपन्न झाले. शेवटच्या घटकापर्यन्त आरोग्य सुविधा पोहचावी ही संकल्पना व व्याधीने ग्रस्त असलेल्या सर्व घटकातील जनते पर्यन्त पोहचून त्यांच्यासाठी चांगल्यात चांगले कार्य करण्याचे ध्येय  या पॅथॉलॉजी आहे. या पॅथॉलॉजीत सर्वच प्रकारच्या तपासण्या करण्याची सुविधा आहे. या तपासण्या सुद्धा अल्प दरात केल्या जातात. म्हणजे तपासणी शुल्क हे अत्यल्प असून 50 टक्क्यांपर्यन्त सवलत दिली जाते. या  डॉ. हेडगेवार पॅथॉलॉजी  लॅबचा आजरोजी पावेतो म्हणजेच 8 महिन्यात 1500 हून अधिक रुग्णांनी लाभ घेतला आहे.  या पॅथॉलॉजी लॅबला अनेक मान्यवरांनी भेटी देऊन येथील कार्याची वाखाणणी केली आहे. या मान्यवरात राम माधवजी , विश्व हिंदू परिषदचे केंद्रीय मंत्री मिलिंदजी परांडे ,  अरुणजी नेटके विश्व हिंदू परिषद यांचा समावेश आहे. दिनदयाल उपाध्याय यांच्या "अंत्योदय" या संकल्पनेला अनुसरून हे कार्य आहे. स्वामी विवेकानंद यांनी सुद्धा " मै उसिको महात्मा समझता हूं जिसका हृदय गरीबोके लीये रोता है |" असे म्हटले होते. या वाक्यास अनुसरण्याची प्रेरणा बाळगून ही पॅथॉलॉजी सुद्धा समाजातील तळागाळातील जनतेसाठीच आहे. या पॅथॉलॉजीस खामगांवातील अनेक तज्ञ डॉक्टर मंडळींचे सुद्धा मोठ्या प्रमाणात सहकार्य व आवश्यक ते मार्गदर्शन, सल्ला प्राप्त होत आहे. त्यांच्या सहकार्याशिवाय हा आरोग्य सेवेचा गोवर्धन उचलणे शक्य नव्हते. उपरोक्त सर्व कार्यात दत्तउपासक मंडळ व डॉ. हेडगेवार  रुग्ण सेवा प्रकल्प  चे कार्यकर्ते तत्पर असतात. खामगांव व परीसरातील गरजू जनतेने या पॅथॉलॉजी  लॅबचा  अवश्य उपयोग घ्यावा व याबाबात सर्वांना माहिती द्यावी जेणे करून  दिनदयाल उपाध्याय यांना अभिप्रेत अशा तळागाळातील जनतेला या आरोग्य सेवेचा लाभ घेता येईल व "अंत्योदय" होईल. आजपासून दत्त सप्ताहास सुरुवात झाली आहे व आजच्याच दिवशी द्त्तोपासक मंडळाच्या या सेवा कार्याबाबतचा लेख लिहिल्या गेला ही भगवान दत्तात्रयांची कृपाच म्हणावी लागेल. जय गुरुदेव दत्त !