Leopard seen in Botha Forest 25 km from Khamgaon Dist Buldhana

व्याघ्र दर्शनानंद

      मानवाला जर खरा आनंद पाहिजे असेल तर तो आनंद हा नेहमीच नैसर्गिक गोष्टीतून प्राप्त होत असतो.आज-काल ‘एन्जॉय’ हा शब्द तरुण वर्गात प्रचलित झाला आहे.पण खरा एन्जॉय मिळत असतो निसर्गाच्या सानिध्यात जाण्याने,अध्यात्मिक वाचनातून,एखाद्या लहान मुलाच्या बोबड्या बोलीतून.जंगलातून जात असतांना अचानक एखादा जंगली प्राणी दिसला तर करोडो रुपयातून मिळणा-या आनंदापेक्षा त्या वन्यजीवाने दिलेल्या दर्शनाचा आनंद जास्त सुखद असतो. अर्थात निसर्ग आणि रसिक माणसासाठी तो आनंद सुखद असतो सर्व आनंद पैशाने तोलणा-यांसाठी नव्हे.”निसर्गाकडे चला” असे रवींद्रनाथ टागोर सुद्धा म्हणत.मंगळवारी अशाच आनंदाची अनुभूती मिळाली.मंगळवारी साधारणत: सायंकाळी ६ च्या सुमारास आम्ही पाच जण कारने बुलडाण्याला निघालो.बोथा जंगलात पाय मोकळे करण्यास उतरलो.परत प्रवास सुरु केला आमचे मित्र नितीन बाहेकर सर हे गाडी चालवत होते.आमची गाडी बोथा घाट जिथे सुरु होतो तिथे पोहचली आणि तोच बाहेकर सर म्हणाले “अरे बघा समोर काय आहे” एक सोबती म्हणाला “अरे तडस ! ” अधिक जवळ जाताच तो बिबट्या आहे असे सर्वांच्याच लक्षात आले.एक पूर्ण वाढ झालेला,अंगापिंडाने धष्टपुष्ट, तरुण बिबट्या आमच्या कारच्या अगदी १०-१२ पावले समोरून निर्भीडपणे राजेशाही ऐटीत, मंदगतीने रस्ता ओलांडत होता.बाहेकर सरांचा उजवा पाय आपोआपच ‘अॅक्सल्ररेटर’ वरून ‘ब्रेक’ वर ठेवला गेला.गाडी उभी झाली पाठोपाठ एक खाजगी प्रवासी ‘ट्रॅक्स’ उभी राहिली.बिबट्या इतक्या अचानकपणे प्रकट झाला की त्याला पाहावे की भ्रमणध्वनीच्या कॅमें-यात कैद करावे काहीच भान नव्हते.त्याला प्रत्यक्ष पाहण्याचा आनंदच इतका होता कि सर्व काही क्षणात विसरूनच गेलो.हल्ली ‘व्हॉटस अॅप’,‘फेसबुक’ अन्य इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांच्या सहाय्याने वन्यजीवांची चित्रे आणि चलचित्रे मिळत असतात.या माध्यमांच्या मेसेजेसच्या सततच्या भडीमारामुळे नवीन पिढीला वन्यजीवांची काही नवलाई राहिली नाही.परंतु जंगलात अचानकपणे एखादा वन्यजीव दिसला तर ते भाग्यच असते.त्या जंगली श्वापदाला वनात स्वतंत्रपणे संचार करतांना पाहण्याचा आनंद काही औरच.लोक विविध राष्ट्रीय उद्याने,अभयारण्ये यांना भेटी देतात परंतु भाग्य असेल तरच या लोकांना व्याघ्र अथवा अन्य वन्यजीवाचे दर्शन होते नाहीतर अनेक लोकांच्या अशा भेटी व्यर्थ गेल्या आहेत.आम्ही मात्र या बाबतीत ‘लकी’ ठरलो.जवळच्या जवळ बोथ्याच्या जंगलात व्याघ्र दर्शन घडल्याने अधिकच आनंद झाला.कारण जास्तीत जास्त लोक नेहमी म्हणत असतात “कुछ नहि अब बोथा जंगल में”. काहीही ध्यानी मनी नसतांना ‘तो’ आमच्या समोर आला.आमच्या कडे पाहत त्याने रस्ता पार केला.उजव्या बाजूला जंगलात १०-१२ पाऊले गेल्यावर परत मागे वळून ‘सी ऑफ’ केले.त्याच्या या सर्व बाबी आम्ही आमच्या स्मृतीच्या कॅमें-यात कायमच्या कैद केल्या.हे सर्व पुन्हा जवळच्याच ‘बोथा फॉरेस्ट’ मधे घडले कुठे लांबच्या ठिकाणी जावून तासं-तास प्राण्याची प्रतीक्षा करत बसावे लागले नाही.नंतर ‘त्याच्या’ चर्चेत सर्व मग्न झाले आणि बुलडाणा केंव्हा आले कळले सुद्धा नाही. हे वन्यजीव अनादी अनंत काळापासून आपले सोयरे आहेत.भारतीय परंपरा सदैव प्राणी मात्रांवर दया करा असेच शिकवत आली आहे.कण्व ऋषींच्या आश्रमात शकुंतलेसह अनेक वन्य जीव प्रेमाने वास करीत,चांगदेव वाघावर बसत,चक्रधर स्वामींच्या मांडीवर वाघांची पिल्ले येऊन बसत.अशी आपली संस्कृती.मुक्या वन्य प्राण्यांना मारण्याची प्रथा आणली ती मुघल शासक आणि इंग्रजांनी.आपणा सर्वांना मुक्या प्राण्यांचे रक्षण करण्याची शिकवण आहे हे आपण विसरून जाता कामा नये. आपण जर त्यांचे रक्षण केले तर पुढच्या पिढ्यांना सुद्धा प्रत्यक्ष ‘व्याघ्र दर्शन’ किंवा इतर प्राण्यांचे दर्शन घडेल ना ! मोबाईल,कम्प्यूटरवर त्यांची चित्रे,चलचित्रे पाहण्यात प्रत्यक्ष दर्शनानंदाची गंमत नाही.

Mr. Shashi Tharur's statement about Bhagatsing and Kanhaiyakumar.....Article explaining about that

थरूर तुम्हाला भगतसिंग कळलाच नाही.

      मनुष्य केंव्हा काय बोलेल याचा नेम नाही.भल्या-भल्या लोकांची बोलताना जीभ घसरते आणि घसरलेली आहे.त्यांच्या जीभ घसरण्याचा परिणाम सुद्धा त्यांना प्रसंगी भोगावा लागला आहे. तसे आपल्या देशात काहीही बोलणा-यांची वानवा नाही.आपण कुणी तरी फार बुद्धिमान आपल्याला सर्व समजते अशा गैरसमजात हे लोक वावरत असतात.शशी थरूर हे अशांपैकीच एक नेते.देखणे,उच्चविद्याविभूषित, दिवंगत सुनंदा पुष्कर यांचे दुसरे का तिसरे पती,’फॉरेन रीटर्न’ आणि त्यामुळेच स्वत:ला काहीतरी वेगळे समजणारे शशी थरूर सदैव चर्चेत राहण्याच्या प्रयत्नात असतात.विरोधी पक्षात असूनही पंतप्रधानांवर स्तुती सुमने उधळण्यामुळे मागे ते चर्चेत आले होते.त्याआधी त्यांची पत्नी सुनंदा पुष्कर या मृत अवस्थेत दिल्लीच्या एका हॉटेल मध्ये आढल्यामुळे संशयाची सुई शशी थरूर यांच्याकडे फिरलेली आहे व त्यामुळे ते चर्चेत आले होते.होळीच्या आणि भगतसिंग सुखदेव आणि राजगुरू यांच्या शहीद दिनाच्या पूर्वसंध्येला थरुर बरळले,“भगतसिंग म्हणजे तत्कालीन कन्हैयाकुमार”.आता यांना कुणी विचारले कि भगतसिंग म्हणजे तत्कालीन कोण?तसेहि त्यांना विचारणारे आता कुणी नाही.आता कुणी विचारत नसेल,जनसंपर्क कमी झाला असेल तर ते नेत्यांसाठी फार मोठे दु:ख असते.मग आपल्याकडे जनतेचे,माध्यमांचे लक्ष आकर्षित व्हावे म्हणून अशा दुर्लक्षित झालेल्या,अडगळीत पडलेल्या नेत्यांची धडपड सुरु असते.त्यांच्या याच धडपडीतून आणि नैराश्यातून मग यांच्या मुखातून अशा प्रकारची वक्तव्ये बाहेर पडत असतात.“भगतसिंग म्हणजे तत्कालीन कन्हैयाकुमार” असे त्यांचे वक्तव्य त्यापैकीच एक.कुठे प्रखर देशाभिमानी,देशभक्त, तरुणाचा आदर्श आणि कुठे हा देशात दुही निर्माण करणारा कन्हैयाकुमार.तसे पाहिले तर तत्कालीन क्रांतिकारी,जहाल वा मवाळ स्वतंत्रता सेनानी असो यांची तुलना आजच्या आंदोलकांशी होऊच शकत नाही. कारण ते सर्व इंग्रज या परकियांच्या भारतातील सरकार विरोधी होते आणि आजचे आंदोलक हे स्वकीयांनी स्थापलेल्या सरकार विरोधी आहे.म्हणून आजच्या आंदोलकांच्या आंदोलनातून नेहमीच राजकारणाचा गंध येतो.आजच्या आंदोलकांची आंदोलने,वक्तव्ये हि निव्वळ फार्स ठरतात.काही तरी असे बोलायचे कि माध्यमे त्याची चर्चा करतील आणि मग त्यातून आपला राजकारणाचा चंचू प्रवेश घडवायचा.भगतसिंग अथवा तत्कालीन कुणीही असो ते सर्व नि:स्वार्थ पणे इंग्रजाविरुद्ध लढले.आजचे आंदोलक हे त्यांच्या इतके निस्वार्थ असूच शकत नाही.आजकाल राजकारण असो आथवा सरकारी नोकरी हे सर्व वरकमाई साठीची साधने झाली आहेत.सरकारी नोकरीसाठी इच्छुक उमेदवार किंवा राजकारणात प्रवेश करणारे इच्छुक यांना  विचारले कि तुम्ही हे क्षेत्र का निवडता आहात?तर हे तरुण निर्लज्जपणे स्पष्ट उत्तर देतात कि ‘वरकमाई’. मग असे तरुण आणि तत्कालीन क्रांतिकारी वा स्वतंत्रता सेनानी यांची तुलना कशी करणार? ते सर्वस्व सोडून देशकार्यासाठी उतरले होते आणि हे सर्व मिळवण्यासाठी देशकार्यात उडी घेत आहेत.नाही- नाही म्हणता दिल्ली सरकारनी सर्व प्रथम आपल्याच पात्रात लोकप्रतिनिधींच्या वेतनवाढीचे तूप ओतून घेतले.शशी थरूर यांच्या सारख्या नेत्यांनी उगीच आपली बुद्धी पाजळून काहीही हि बोलून तरुणांची दिशाभूल करू नये.भगतसिंगाना तुम्ही तत्कालीन  कन्हैयाकुमार  म्हणत असाल तर तुम्ही भगतसिंगांचा अपमान करीत आहात.इतरांची तुलना करण्यापेक्षा तुम्ही स्वत: कोण आहात ते तपासा.ना धड भारतीय ना धड विदेशी.विदेशातच तुमची जास्त हयात गेली त्यामुळे तुम्हाला भगतसिंग काय कळणार? तुम्ही प्रथम भगतसिंगचे चरित्र समजून घ्या आणि मग त्याची तुलना नवख्या किंबहुना बालिश तसेच देशविघातक, देशद्रोही वक्तव्ये करणाऱ्या,कुणाचे तरी बोलके बाहुले बनलेल्या कन्हैयाकुमार सारख्या तरुणाची महान भगतसिंग सोबत तुलना करण्याची हिम्मत करा.

Owaisi brothers their Maharashtra MLA Waris Pathan, Kanhaiya kumar and many other Indians misusing their freedom speech ....where are those who have pride of mother land?....article explain that

Kingfisher's whole sole Vijay Malya absconded

‘किंगफिशर’चे बँकांना खेटराचे ‘माल्या’र्पण

      किंगफिशर हा पक्षी मराठीत धीवर किंवा खंडया अशा नावांनी ओळखला जातो. हा चलाख पक्षी तळ्याकाठच्या झाडावरून झेप घेऊन पाण्यात डुबकी मारून माशाला गिळंकृत करतो. माशाला काय झाले हे सुद्धा कळत नाही. किंगफिशर बिअर उत्पादने आणि हवाई उड्डयण क्षेत्रात कार्य करणा-या उद्योग समूहाचे सर्वेसर्वा विजया माल्या यांनी सुद्धा आपल्या ब्रांडच्या नावाला साजेशे असे काम करून दाखवले. बँक रुपी माशांना गटवून हा किंगफिशर विदेशात झेपावला.परंतु येथे बँका किंवा सरकार तळ्यातील त्या माशाप्रमाणे अनभिज्ञ नव्हते.त्यांनी या किंगफिशरला बँका गिळंकृत करू दिल्या व उडू पण दिले कारण पैसे सरकारी होते. तसेच या किंगफिशरला अधिक मोठी भरारी घेण्यास मदत करणारे चांगले मित्र सुद्धा होतेच. किंगफिशर एयरलाईन्ससाठी पद्धतशीरपणे राजकीय लागेबांधे निर्माण करून पुढे राज्यसभा सभासदत्व प्राप्त करून आणि त्याहीपुढे राज्यसभेतील सदस्यांची एक समिती असते त्या समितीत सुद्धा सामील होऊन स्वत:च्या व्यवसायासाठी पुरेपूर लाभ प्राप्त करून घेतला.माल्यांनी अनेक बँकांकडून कर्ज घेतले. एकट्या स्टेट बँक ऑफ इंडिया कडून १६०० कोटी रुपयांचे कर्ज घेतले. आज सकाळीच बातमी ऐकली कि मराठवाड्यातील एक शेतकरी कर्ज परतफेड करू शकत नाही आहे तर याच स्टेट बँक ऑफ इंडियाची शाखा त्याचे शेत जप्त करीत आहे. शासन,बँकाना म्हणावे तुमच्यात हिम्मत असेल तर माल्यासारख्यांना कडक शासन करून दाखवा आणि मग गरीब, मध्यमवर्गीयाना कर्जासाठी म्हणा, मग गरिबांवर जप्तीसारख्या कारवाया करा. गरीबाचा किंवा पगारी माणसाचा साधा एक हप्ता चूकला तर हे ‘कार्यक्षम’ कर्मचारी लगेच फोन करतात.आणि माल्यासारख्या लुटारुंना काहीच करू शकत नाही. एक परिचित नव तरुण, होतकरू अभियंता सांगत होता कि घरची परिस्थिती नसल्याने त्याने ‘एज्युकेशन लोन’ घेतले तो हप्ते भरणा करीत सुद्धा आहे. त्याला तूर्तास हंगामी नोकरी आहे. तो कर्ज भरणारा आहे त्याने स्वत: तसे ठरवलेले आहे आणि त्याच्या घरची तशी शिकवणच आहे. अशा मुलाने काही हप्ते भरले नाही तर त्याच्याकडे याच बँक कर्मचार्यांनी हप्ते भरण्याचा तगादा लावला.गरीब माणूस सहसा कोणाचेही पैसे अंगावर ठेवीत नाही. कर्ज बुडवणारे तर मोठे गब्बरच आहेत. जिल्हा सहकारी बँकांचे काय झाले? माल्यासारखे लोक खरे अतिरेकी, तेच खरे देशद्रोही. सामान्यांचे करोडो रुपये पचवून ढेकर न देता हा माल्या विदेशात परांगदा होतो. मोठ-मोठ्या कर्ज बुडव्या लोकांची यादि प्रकाशित करून काहीही होणार नाही. त्यांच्यावर कठोर कारवाई होणे आवश्यक आहे. अशा हजारो कोटी रुपयांचे गबन करणा-यांचा गुन्हा खून,बलात्कार करणा-यांच्या गुन्ह्या इतकाच गंभीर आहे. या दरोडेखोरांना आणि त्यांच्या सहकारी लोकनायुक्त तसेच बँक अधिकारी आणि कार्मचा-यांना चाबकाने फोडायला हवे. इक्बाल मिरची, नदीम , ललित मोदि हि गुन्हेगार मंडळी विदेशात आहे. काय झाले त्यांचे? आता हा किंगफिशर माल्या सुद्धा उडत जाऊन त्यांच्या ओळीत जाऊन बसला. विदेशात आधीच करोडोची माया जमविलेल्या माल्याने त्याच्या कर्माचा-यांचा पगार सुद्धा थकविला आहे.माल्या सारख्या लुटारूने गरिबांचे, सामान्यांचे बँकांमध्ये साठवलेले धन कर्ज रूपाने घेऊन त्यावर मौडेल आणि सिनेमा नट्यांसोबत पार्ट्या नृत्ये केली, ऐष केली हे करतांना त्याला काहीही वाटले नाही.बँक अधिका-यांसोबत साटेलोटे करून त्याने ९००० कोटी रु पचवले. त्याच बँकांना खेटराचे माल्यार्पण करून हा किंगफिशर उडून गेला

World Womens Day 2016 Special Story on Lady Truck Driver of Bhopal Yogita Raghuvanshi

मै निकली गड्डी लेके....महिला दिन विशेष

परवा एका वृत्त वाहिनीवर एक महिला ट्रक चालवतानाचे दृश्य दिसले आणि आपसूकच माझ्या हातचा रिमोट बाजूला ठेउन दिला.भोपाळ येथील एका ट्रक चालवणा-या महिलेबाबत तो रिपोर्ट होता.त्या महिलेची मुलाखतच होती ती.योगिता रघुवंशी हे त्या महिलेचे नाव. सन 2001 मध्ये पतीच्या निधना नंतर त्यांचाच व्यवसाय पुढे चालवण्याचा निश्चय योगिता यांनी केला.पतीच्या निधना नंतर गर्भगळीत किंवा हताश न होता किंवा आत्महत्येचा विचार मनात न आणता योगिता ह्या पुरुषी समजल्या जाणाऱ्या व्यवसायात उतरल्या.या व्यवसायात उतरण्याचे मुख्य कारण काय? तर मुलाला विदेशात शिकवण्याची इच्छा आणि त्यासाठी कितीही मेहनत करण्याची तयारी. योगिता याना एक मुलगा व एक मुलगी अशी दोन अपत्ये आहेत. या दोघांसाठी त्या सकाळी उठून इतर महिलांप्रमाणे घरची सर्व तयारी करून आपल्या व्यवसायासाठी त्या निघतात.कधी रात्री तर कधी दिवसा असा प्रवास करीत लोकाना माहिती विचारत त्या आपला ट्रक हाकीत असतात.या व्यवसायातील धोक्यांबाबत  विचारले असता त्या म्हणतात कोणी काही केले तर मी त्याला मारण्याची आणि स्वत: मरण्याची तयारी आधीच करून ठेवली आहे.घरून निघताना त्या मुलांना सांगून ठेवतात कि मी येईल किंवा येणार नाही तुम्ही तुमचे कार्य करीत राहायचे,अभ्यास करायचा,नाव कमवायचे.आता पर्यंत त्यांनी जवळ पास 400000 किमी चा प्रवास केला आहे.भारतातातील तामिळनाडू मधील पहिल्या महिला ट्रक चालक याना सुद्धा त्या भेटल्या आहेत.पतीच्या मृत्यनंतर एखादी महिला खचून  गेली असती,ट्रक चालवला तर लोक काय म्हणतील याचा विचार करीत बसली असती.परंतु योगिता यांनी लोकलाज इ. क्षुल्लक बाबींचा विचार सोडून दिला आणि प्रत्यक्ष कार्यात उडी घेतली आणि यश संपादन केले.

आजच्या महिला दिनी महाराष्ट्रातील तमाम महिला,शेतकरी आणि इतर बांधवांनी योगिता रघुवंशी यांचा आदर्श उरी बालागणे जरुरी वाटत आहे. क्षुल्लक कारणामुळे लोक आत्महत्या करीत आहेत. विद्यार्थी पेपर खराब गेला कि,शेतकरी कर्जाने किंवा नापिकीमुळे आत्महत्या करीत आहेत. तसेच इतरही लोक अल्पशा अपयशामुळे, परिस्थितीमुळे आत्महत्या करीत आहेत आजच्या जागतिक महिला दिनाच्या अनुषंगाने सर्वांनी योगिता रघुवंशी यांचा आदर्श ठेवून परिस्थितीशी लढा देण्यास शिकणे जरुरी आहे ‘ जान है ते जहां है ‘. आज अनेकांना योगिता रघुवंशी माहित सुद्धा नसतील परंतु त्यांनी एक महिला सुद्धा पुरुषी व्यवसाय अंगीकारून यशस्वी होऊ शकते हे सिद्ध करून दाखवले आहे.भोपाल मध्ये राहून अस्खलित मराठी बोलणा-या योगिता यांना पाहून त्यांचा आत्मविश्वास पाहून असे वाटत होते कि त्या सुद्धा वैमानिक किंवा रेल्वे इंजिन चालक, शिक्षिका किंवा हवाई सुंदरी यांच्या इतक्याच योग्यतेच्या आहेत. योगिता यांनी त्यांची योग्यता सिद्ध करून दाखवली त्यांचे माता पिता व मुले यांना त्यांच्या बद्दल अभिमान आहे.भारतातील महिलांमध्ये आजही राणी लक्ष्मीबाई, हिरकणी, आनंदीबाई गोखले, सावित्रीबाई फुले यांचे गुण आहेत हे योगिता यांनी दाखवून दिले आहे. जगातील इतर महिलापेक्षा आम्ही सुद्धा कमी नाही आहोत हे सुद्धा त्यांनी सिद्ध केले आहे. कोणी काहीही म्हणो योगिता त्यांचे कार्य सुरूच ठेवीत आहे जगाची पर्वा न करता त्या दररोज ‘मै निकली गड्डी लेके’ म्हणत त्यांचे कार्य करण्यात मग्न आहेत. जागतिक महिला दिनी योगिता यांना व त्यांच्या कार्याला अभिवादन ईश्वर त्यांना त्यांच्या व्यवसायात यश देवो व त्यांच्या पासून इतरांना प्रेरणा मिळो हीच ईश्वरचरणी प्रार्थना. 

Article on the occassion "Das navmi" death anniversary of Samarth Ramdas Swami a great saint and Guru of Chatrapati Shivaji Maharaj king of Maratha empire

विश्वाचा संसारी

रामदास स्वामी आणि शिवाजी महाराज यांचे तर अतूट प्रेम होते.निश्चयाचा महामेरू। बहुत जनाशी आधारू ।

अखंड स्थितीचा निर्धारु । श्रीमंत योगी ।।

शिवाजी महाराजांना बहुत जनाशी आधारू बहुत जन म्हणजेच बहुजन असे म्हणणारे हे सांगणे रामदास स्वामीच होते ना !

      आपल्या पूर्वजांचे स्मरण म्हणजे कर्तुत्वाच्या प्रेरणेचा अखंड स्त्रोत. त्यांच्या चरित्रातून सर्वांना नेहमीच मार्गदर्शन मिळत आले आहे. या पूर्वजांपैकी एक म्हणजे नारायण सूर्याजीपंत ठोसर अर्थात रामदास स्वामी. 400 वर्षापासून संपूर्ण महाराष्ट्राचे अखंड प्रेरणास्त्रोत राहिलेल्या, बलोपासक रामदास स्वामीनी व्यवस्थापन, चातुर्य, वागणूक कशी असावी एवढेच काय तर स्वयंपाक कसा करावा, स्वच्छता कशी ठेवावी इ. बाबत इत्यंभूत माहिती सांगून ठेवली आहे. रामदास स्वामींच्या घरी त्यांच्या लहानपणापासूनच अध्यात्मिक वातावरण होते त्यामुळेच एका खोलीत ते विचारमग्न अवस्थेत असतांना त्यांच्या आईने विचारले “नारायण काय विचार करतो आहेस?” त्यावर

“आई चिंता करितो विश्वाची। कैसे क्षेम राहील जगती ?

असे उत्तर रामदास स्वामीनी दिले. इतक्या लहानपणी विश्वाची चिंता करणाऱ्या रामदास स्वामीनी मग विश्वाच्या भल्यासाठी खूप पायपीट केली. लग्नाच्या बोहल्या वरून संसार सोडणाऱ्या आणि विश्वाचा संसार करण्यास निघालेल्या रामदास स्वामीनी संपूर्ण भारत भ्रमण केले. परकीय आक्रमकांनी केले अत्याचार , दुष्काळ पिडीत लोक, गरिबी पाहून त्यांचे मन व्यथित झाले आणि मग

माणसा खावया अन्न नाही। अंथरूण पांघरूण नाही ।।

कित्येक अनाचारी पडली । कित्येक याती भ्रष्ट झाली । कित्येक ते आक्रांदली मुलेबाळे ।।

तसेच

म्लेंच्छ दुर्जन उदंड । बहुतां दिवसांचे माजले बंड ।।

या कारणे अखंड । सावधान असावे ।।

असे ते व्यथित होऊन म्हणाले. आजच्या परीस्थितीत सुद्धा असेच नाही का ? आणि मग व्यथित झालेले समर्थ पंढरपूरला आल्यावर विठ्ठलाला कळवळून विचारतात

येथे का उभा श्रीरामा । मनमोहन मेघश्यामा ।।

काय केले धनुष्यबाण ।।कर कटावर ठेवून ।।

रामदास स्वामी आणि शिवाजी महाराज यांचे तर अतूट प्रेम होते.

निश्चयाचा महामेरू । बहुत जनाशी आधारू ।

अखंड स्थितीचा निर्धारु । श्रीमंत योगी ।।

बहुत जनाशी आधारू , बहुत जन म्हणजेच बहुजन हे सांगणारे रामदास स्वामीच होते ना ! समर्थांनी जनतेला सर्व काही सांगून ठेवले आहे.निव्वळ दासबोध आणि समर्थ चरित्र याचा जरी अभ्यास केले तर बाकी काहीही करण्याची गरज नाही.

देह त्यागिता कीर्ती मागे उरावी । मना सज्जना हेची क्रिया धरावी ।।

मना चंदनाचे परी त्वां झीझावे । परी अंतरी सज्जना नीववावे ।।

या ओळीच पहा ना किती काही सांगून जातात . तत्कालीन समाजाला नवचैतन्य देणाऱ्या समर्थांनी माघ नवमीला सर्वांना दर्शन दिले.

माझी काया आणि वाणी । गेली म्हणाल अंत:करणी । परी मी आहे जगज्जीवनी । निरंतर ।।

आत्माराम दासबोध । माझे स्वरूप स्वत:सिद्ध । असता न करावा खेद । भक्तजनी ।।

तसेच “श्रीराम श्रीराम श्रीराम” असा घोष केला आणि इहलोकीची लीला संपविली.

दासनवमीच्या पावन पर्वावर रामदास स्वामीना सादर प्रणाम

जय जय रघुवीर समर्थ ।।